Rozbijanie związków frazeologicznych – co to oznacza?
Rozbijanie związków frazeologicznych oraz kontaminacja – czyli łączenie części dwóch różnych związków w jeden frazeologizm to błędy, które są szczególnie częste w mowie potocznej. Zdarza się jednak, że napotykam je także w czasie korekty prac dyplomowych. Na czym polegają i jak ich unikać?
Znaczenie frazeologizmów nie wynika bezpośrednio ze znaczenia tworzących je słów. To dlatego dzieci tak często zadają nam pytania w rodzaju:
Co to znaczy „mieć serce na dłoni”?
Ponieważ język polski obfituje we frazeologizmy, często – także podczas poprawy prac magisterskich i licencjackich – zdarza mi się widzieć rozbite związki frazeologiczne. Zjawisko to przybiera zwykle formę zamiany kolejności wyrazów w związku. Dla przykładu „iść po najmniejszej linii oporu” zamiast „iść po linii najmniejszego oporu”. Zamiana jednego z nich na inny wyraz bliskoznaczny. Dla przykładu „ciężki orzech do zgryzienia” zamiast „twardy orzech do zgryzienia”.
Zobaczcie, czym jeszcze owocują ingerencje w związki frazeologiczne:
- „W silnym stopniu” – powinno być „w znacznym stopniu” lub „w dużym stopniu”. Nie należy zamieniać oryginalnie występujących w związkach wyrazów innymi. Nawet jeśli ich znaczenie jest podobne.
- Nie tworzymy również konstrukcji analogicznych do istniejących związków frazeologicznych. Np. „iść na pierwszy ogień” to poprawne sformułowanie, ale „iść na drugi / trzeci ogień” już nie.
- Nie łączymy składników dwóch bliskoznacznych frazeologizmów. Np. niepoprawne wyrażenie „przywiązywać uwagę do czegoś”. Powstałe jako wynik skrzyżowania „przywiązywać do czegoś wagę” i „zwracać na coś uwagę”. „Broczyć potem”, utworzone od zwrotów „broczyć krwią” i „zalać się potem”.
- Zakazane jest też włączanie do związku frazeologicznego elementów obcych. Nie chodzi tu o zapożyczenia frazeologiczne, lecz o rozbijanie stałych frazeologizmów elementami pochodzącymi z analogicznych frazeologizmów obcych. Np. niepoprawne „stanowić nieprzebytą ścianę” zamiast „stanowić nieprzebyty mur”.
- Nagminne jest także rozbijanie związku frazeologicznego niepotrzebnymi wtrąceniami. Najczęściej w postaci „tak zwany”, „przysłowiowy”. Np. „Lider debaty zapędził prowadzącego w tak zwany kozi róg”. Inaczej „Nie pojechałam na wakacje z moją siostrą i jej chłopakiem, bo nie chciałam być, jak to się mówi, piątym kołem u wozu”. Takie wtręty są zupełnie zbędne.
Jeśli frazeologizmy nadal sprawiają Wam problemy, polecam sięgnięcie do Słownika frazeologicznego języka polskiego lub zwrócenie się do mnie w celu wykonania profesjonalnej korekty pracy dyplomowej.